عزت نفس بخشی از نگاهی است که با آن به خود می نگریم. عزت نفس یعنی تمامی باورهای ما درباره ی خودمان و ارزشی که بر اساس آن جایگاه خود را تعیین می کنیم. عزت نفس پایین به این معناست که محتوای این باورها بیشتر منفی است، مثل این عبارات که "من دوست داشتنی نیستم" یا "من بی مصرفم". البته اکثر ما مجموعه ای از باورها را درباره ی خودمان داریم، اما اگر باور کلی شما این است که شما شخصی نالایق و فرومایه هستید، اگر احساس کنید که واقعا ارزشمند نیستید، و لایق چیزهای خوب در زندگی نیستید، اینها بدان معناست که عزت نفس شما پایین است. عزت نفس پایین می تواند تاثیرات دردناک و مخربی بر زندگی افراد داشته باشد.
عزت نفس پایین چگونه خود را آشکار می کند؟
در دل عزت نفس شما باورهایی کلیدی درباره ی اینکه چگونه شخصی هستید وجود دارند. اگر شما شخصی با عزت نفس پایین هستید، این باور ها عمدتا منفی هستند، و این باور های منفی به اشکال متفاوت بیان می شوند. شما ممکن است در ذهن خود از خود انتقاد کنید، خود را سرزنش کنید، و درباره ی داشته هایتان شک کنید. همچنین شما ممکن است بر نقاط ضعف خود بیشتر از ارزش های مثبتتان متمرکز شوید. این عقاید بر رفتار شما تاثیر میگذارند به این صورت که شما ممکن است از چالش ها و فرصت ها دوری کنید، مکررا حالتی اعتذار آمیز داشته باشید، یا نتوانید قاطعانه با مسایل برخورد کنید. این مسایل می تواند بر عواطف شما تاثیر بگذارند، باعث افسردگی، احساس گناه، شرمساری، خستگی، و عصبانیت شوند، که ممکن است در حالات فیزیکی شما نیز تاثیر بگذارند و نمایان شوند و باعث خستگی روحی و تنش در شما شوند.
این باورها می توانند بر بسیاری جنبه های زندگی تاثیر گذار باشند.
- در سر کار ممکن است به طور مداوم به کم کاری روی بیاورید- یا برعکس به دلیل ترس از شکست ممکن است کمال گرا شوید و افراط کنید.
- در روابط شخصی تان ممکن است از خودآگاهی وحشتناک ، حساسیت بیش از حد نسبت به انتقادات یا مخالفت ها، یا اشتیاق فراوان به عذرخواهی رنج ببرید. از سوی دیگر، برخی افراد با عزت نفس پایین سعی می کنند همیشه در کنترل دیگران باشند یا حق را به دیگران بدهند. آنها فکر می کنند اگر این کار ها را نکنند، کسی مایل به آشنایی و معاشرت با آنها نیست.
- در اوقات فراغتتان ممکن است از فعالیت هایی اجتناب کنید که خطر قضاوت درباره ی شما را دارد، یا شاید صرفا احساس کنید که شما حق استراحت کردن یا خوش گذراندن را ندارید.
- ممکن است از خودتان به خوبی مراقبت نکنید، مثل زمانیکه احساس ناخوش بودن دارید، اما از استراحت کردن امتناع می کنید، یا بیش از حد الکل یا مواد مصرف می کنید.
تاثیری که عزت نفس پایین بر افراد دارد به نقشی بستگی دارد که در زندگی آن افراد بازی می کند. برخی اوقات عزت نفس پایین بخشی از مشکلات کنونی مثل افسردگی است. افرادی که به طور بالینی افسرده هستند تقریبا همیشه خود را در امواج منفی می بینند. اگر عقاید سطح پایین شما از خودتان با شروع افسردگی همراه شود، پس نخستین اولویت شما باید این باشد که با افسردگی به شیوه ای درست برخورد کنید. این مسئله بدون نیاز به اینکه مستقیما با عزت نفس شما درگیر باشد، اعتماد به نفس شما را بر می گرداند. همچنین عزت نفس پایین که باعث افسردگی شما می شود ممکن است به خاطر موارد دیگری همچون مشکلات در روابط، مشکلات اضطرابی، یا بیماری های مزمن بوجود بیاید. در این موارد، حل مشکلات ریشه ای می تواند بهترین روش برای حل عزت نفس پایین شما باشد. با این وجود، عزت نفس پایین می تواند شما نسبت به مشکلات دیگر نیز آسیب پذیرتر کند. این موارد شامل افسردگی، افکار خودکشی، اختلالات خوردن و یا اضطراب اجتماعی می باشد. در این موارد، بهتر است عزت نفس پایین درمان شود و گرنه درآینده شما نسبت به مشکلات مشابه آسیب پذیر خواهید ماند.
نویسنده: علی فراهانی- ۹۷/۰۶/۰۴